Major Halina Wasilewska: Żołnierz AK, Więźniarka Ravensbrück

Halina Wasilewska urodziła się 21 marca 1899 roku w Londynie w rodzinie zaangażowanej w działalność niepodległościową. Jej ojciec, Leon, był czołowym działaczem PPS i redaktorem „Przedświtu”, a matka, Wanda z Zieleniewskich, aktywną członkinią tamtejszych struktur socjalistycznych. Pierwsze trzy lata życia spędziła w stolicy Wielkiej Brytanii, by w 1902 roku zamieszkać z rodzicami w Krakowie. Tam ukończyła Gimnazjum Marii Raumtowej (matura w 1918 r.), angażując się jednocześnie od wczesnej młodości w ruch harcerski powiązany ze Związkiem Strzeleckim. Swoją służbę dla ojczyzny rozpoczęła już podczas I wojny światowej, pełniąc funkcje pomocnicze i sanitarne w I Brygadzie Legionów, a następnie brała czynny udział w obronie Lwowa w 1918 roku, za co została odznaczona Krzyżem Walecznych.

zdjęcie: Radosław Matysiak

Wybuch II wojny światowej zastał ją we Lwowie, gdzie objęła funkcję komendantki Batalionu Kobiecego PWSK. Po sowieckiej okupacji miasta pozostała w nim, wstępując do konspiracji (SZP, a później ZWZ-AK) pod pseudonimem „Krystyna”. Zajmowała się m.in. identyfikacją kurierów i przygotowywaniem szyfrów. Aresztowana w łapance w październiku 1943 roku, została osadzona na Pawiaku, a w kwietniu 1944 roku wywieziona do obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Tam, pełniąc funkcję „sztubowej”, z narażeniem życia organizowała pomoc dla współwięźniarek i tworzyła konspiracyjne struktury Armii Krajowej. Z obozu ewakuował ją w maju 1945 roku Szwedzki Czerwony Krzyż.

Po zakończeniu wojny Halina Wasilewska pozostała na emigracji. Pełniła funkcję komendantki kobiet-żołnierzy AK nie wcielonych do Polskich Sił Zbrojnych, a następnie, już w stopniu majora, dowodziła 2 batalionem PWSK przy 1 Dywizji Pancernej w Meppen. Służbę wojskową zakończyła w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii w grudniu 1948 roku. Po demobilizacji podjęła pracę jako urzędniczka, a następnie, po ukończeniu kursu kreślarskiego, jako młodsza kreślarka w firmie English Electric. Zmarła nagle 8 lutego 1961 roku w Stafford i została pochowana na miejscowym cmentarzu Eccleshall.

Przybliżona lokalizacja: