Historia Ludwika Narbutta i Miejsce Pamięci Powstańców Styczniowych w Dubiczach (Litwa)

 

Znajdujące się przy głównej drodze, w pobliżu kościoła w Dubiczach, miejsce to upamiętnia pochówek powstańców z oddziału Ludwika Narbutta, którzy polegli w bitwie 5 maja 1863 roku w okolicach jeziora Pielasa, niedaleko Dubicz. Ludwik Narbutt, syn historyka Teodora Narbutta, urodził się w 1832 roku w Szawrach, wsi leżącej obecnie na terenie Białorusi. W wieku 18 lat zaangażował się w konspirację niepodległościową, a w 1850 roku został aresztowany w Wilnie. Rok później wcielono go do armii carskiej, gdzie służył na Kaukazie i został odznaczony orderem św. Anny czwartego stopnia. W 1860 roku wrócił na Litwę i dołączył do polskiej konspiracji w armii cesarskiej.

zdjęcie: Daniel Piotrowicz

Po wybuchu powstania styczniowego na początku lutego 1863 roku, Narbutt wyruszył do Puszczy Rudnickiej z małym oddziałem, który składał się z jego brata i sześciu chłopów. 16 lutego oddział zaatakował rosyjski pociąg przewożący polskich rekrutów, a wkrótce liczebność oddziału wzrosła do ponad 100 osób, wśród których był polski malarz Michał Elwiro Andriolli. 9 marca Narbutt odniósł zwycięstwo nad oddziałami kozackimi, jednak 5 maja, nieopodal Dubicz, na skutek zdrady miejscowego chłopa, jego oddział został rozbity. W tej bitwie zginął Ludwik Narbutt oraz 12 jego żołnierzy.

Pogrzeb poległych odbył się miesiąc po bitwie na cmentarzu przy kościele w Dubiczach. Kilka miesięcy później władze carskie zniszczyły kościół i mogiłę, sadząc w ich miejscu brzozy. W 1933 roku, dzięki inicjatywie żołnierzy i oficerów 76 Lidzkiego Pułku Piechoty, w Dubiczach wzniesiono pomnik ku czci Ludwika Narbutta i poległych powstańców. Projekt pomnika stworzył profesor Ferdynand Ruszczyc.

zdjęcie: Daniel Piotrowicz

Polegli w Dubiczach:

adiutant Leon Kraiński,

dr Aleksander Brzozowski – lekarz oddziału i jego brat Leon Brzozowski,

Kazimierz Gremza – chłop z wioski Lipkunce,

Stefan Hubarewicz – były oficer armii rosyjskiej i ziemianin z majątku Hołowiczpol,

Jan Jodko – z zaścianka Pietraszuńce,

Józef Pokempinowicz – student z Krakowa,

Włodzimierz Popławski – ziemianin z majątku Kopciuchy,

Tomasz Skirmunt – pochodzący z okolic Pińska na Polesiu,

Ignacy Taraszewicz – mieszczanin z Lidy,

Władysław Żakowski – z folwarku Lack,

Adam NN.

W 2022 roku pomnik w Dubiczach, upamiętniający Ludwika Narbutta i powstańców styczniowych z jego oddziału, został odrestaurowany. Inicjatorem renowacji była Fundacja „Szlakiem Narbutta” ze Szczecina.

 

zdjęcie: Daniel Piotrowicz
zdjęcie: Daniel Piotrowicz